بررسی کروموزومی گونه بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia) در رویشگاه¬های شمال ایران

به‌منظور تعیین کاریوتیپ و ساختار کروموزومی گونه بلوط بلندمازو (Quercus castaneifolia)، از شش جمعیت از گونه مذکور در شمال کشور استفاده شد. با استفاده از مریستم ریشه، پس از اجرای مراحل پیش‌تیمار، تثبیت، هیدرولیز و رنگ­آمیزی نمونه­های میکروسکوپی تهیه و مطالعه شدند. نتایج نشان داد که در کلیه سلول­های مورد بررسی هر جمعیت، تعداد کروموزوم پایه 12 = x و همگی دیپلوئید بودند. برای بررسی تنوع بین جمعیت­ها تجزیه واریانس و مقایسات میانگین بر اساس 5 پارامتر مورفولوژی کروموزوم شامل طول کروموزوم، طول بازوی بلند، طول بازوی کوتاه، نسبت بازوی بلند به کوتاه و شاخص سانترومری انجام شد. نتایج وجود تفاوت معنی­دار را از نظر صفات طول کروموزوم، طول بازوی بلند و طول بازوی کوتاه میان جمعیت­های مورد بررسی نشان داد. فرمول کاریوتیپی در کلیه جمعیت­های مورد مطالعه m12 بدست آمد. جمعیت­های مورد مطالعه همگی از نظر دسته­بندی کروموزومی در کلاس B استبینز قرار گرفتند که نشان­دهنده وجود تقارن متوسط در کاریوتیپ­های مورد مطالعه می­باشد. سایر شاخص­های تقارن کروموزومی نیز مبین متقارن بودن نسبی کروموزوم­ها در کلیه جمعیت­ها بود که نشان می­دهد این گونه از نظر تکاملی ابتدایی و تکامل نیافته است. نتایج تجزیه به مؤلفه­های اصلی بر اساس پارامترهای مورفولوژی کروموزوم نیز نشان داد که در تبیین مؤلفه اول، صفات طول کروموزوم و طول بازوی بلند اهمیت بیشتری داشتند و از آنجا که مؤلفه اول به تنهایی حدود 64% از واریانس کل را پوشش می­دهد، می­توان نتیجه گرفت که صفات طول کروموزوم و طول بازوی بلند بیشترین تأثیر را در تنوع داشتند. تجزیه­ خوشه­ای نیز جمعیت­های مورد مطالعه را در دو خوشه مجزا طبقه­بندی نمود. جمعیت­های مربوط به ارتفاعات مختلف جنگل­های تالش در گیلان در یک خوشه و سایر جمعیت­ها که مربوط به جنگل­های میان‌بند استان­های مازندران و گلستان بودند، در خوشه دیگر جای گرفتند.